Innowacje w edukacji młodzieży zagrożonej wykluczeniem społecznym

Relacje społeczne mają kluczowe znaczenie dla dobrego samopoczucia osób. Do opisania struktur relacji społecznych niezbędne są dwie koncepcje socjologiczne: sieci społeczne i warunki życia. Sieć społecznościową można opisać za pomocą jej cech funkcjonalnych (np. wsparcie społeczne) i cech strukturalnych (np. rozmiar, skład)[1]. We współczesnym społeczeństwie Polski widzimy stopniowy, ale wyraźny  wzrost zróżnicowania kulturowego. W coraz większej liczbie szkół kształcą się uczniowie zarówno pochodzący z krajów europejskich, jak i pozaeuropejskich. W dobie wielokulturowości i mobilności międzynarodowych, ale też kryzysów tożsamości i napięć kulturowych, niezbędne wydaje się budowanie kompetencji umożliwiających odczytywanie, a tym samym poruszanie się w układzie zróżnicowanych kontekstów i kodów wytworzonych i przekazywanych międzypokoleniowo. Kompetencje te, zwane kompetencjami międzykulturowymi, można uznać za składową kompetencji społecznych, jednocześnie za odrębną kategorię, umocowaną w dorobku materialnym i duchowym społeczeństw. Edukacja wielokulturowa dąży ku rozwijaniu kompetencji komunikacyjnej dzieci posługujących się różnymi językami, kładzie nacisk na przekazywanie wiedzy na temat dziedzictwa kulturowego grup i jednostek, uznając je za wartość dla całej ludzkości oraz na wzajemne postawy i przeciwdziałanie wszelkim formom dyskryminacji. Sukces wszelkich koncepcji edukacyjnych zależy od polityki oświatowej, która tworzy wizję społeczeństwa, w którym chcemy żyć. Jeśli polityka edukacyjna jest już przygotowana do wdrożenia, staje się podstawą wypracowania właściwej filozofii edukacyjnej, której głównym nurtem są wartości i postawy nauczających, a także ich umiejętności oraz kompetencje, które należy kształtować zwłaszcza w pracy z młodzieżą zagrożoną wykluczeniem społecznym

Podczas szkolenia poruszone będą następujące tematy:

1. Kompetencje społeczne i komunikacyjne młodzieży.
2. Podstawy i zakres edukacji międzykulturowej.
3. Wykluczenie społeczne, sposoby zapobiegania wykluczeniu.
4. Budowanie kompetencji międzykulturowych nauczycieli i uczniów
5. Wychowanie w środowisku międzykulturowym.

[1] Ellwardt L, Hank K. Soziale Netzwerke im Alter. W: Hank K, Schulz-Nieswandt F, Wagner M, Zank S, red.. Alternatywne forschung. Baden-Baden: Nomos; 2019. s. 339–356.

System wartości kształtuje się w miarę rozwoju i dorastania młodego człowieka, choć na każdym etapie życia poddajemy je weryfikacji. To właśnie one determinują zarówno rozwój człowieka, ustalanie celów życiowych, styl życia, jakość egzystencji i relacji z innymi ludźmi. Są konsekwencją doświadczeń oraz modyfikacji, dokonywanych w postrzeganiu własnej osoby i otoczenia. Zmiana wyznawanych wartości prowadzi do zmian postaw i zachowania jednostki. Dla uzyskania dojrzałości jednostki niezwykle istotne jest zbudowanie stabilnej struktury wartości. Dlatego trudno przecenić wspieranie młodzieży, szczególnie tej, która zagubiła własną drogę w poszukiwaniach sensu swojego życia i poczuciu podmiotowości. Wymaga to nie tylko prezentowania wartości i przedstawiania gotowych recept na życie, ale pogłębionej analizy aksjologicznej, pozwalającej obudzić w wychowanku refleksję nad sobą i własnym postępowaniem w rzeczywistości społecznej.

Ukształtowany system wartości jest elementem osobowości człowieka, wpływa na zachowanie jednostki, jej zamierzenia oraz formułowanie celów życiowych.

Podczas szkolenia poruszone będą następujące tematy:

1. Kryzys wartości we współczesnym świecie
2. Kształtowanie się systemu wartości dzieci i młodzieży
3. Zachowania ryzykowne
4. Psychospołeczne, kulturowe i osobowościowe determinanty kształtujące wartości życiowe a niedostosowanie społeczne.

Zmiany społeczno-kulturowe w Polsce sugerują raczej kierunek rozluźniania się więzi religijno-moralnych. Związane jest to między innymi z odchodzeniem Polaków od uczestnictwa w praktykach religijnych. Zjawisko to szczególnie widoczne jest w przypadku młodych obywateli, którzy coraz rzadziej wiążą swoje postępowanie z jakimś jednym, ściśle określonym systemem wartości.

Podczas szkolenia, w oparciu o wyniki badań ilościowych, regularnie realizowanych przez Fundację Centrum Badania Opinii Społecznej na reprezentatywnych próbach ogólnopolskich, jak również bazując na wynikach badań uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych – cyklicznie realizowanych przez CBOS we współpracy z Krajowym Biurem ds. Przeciwdziałania Narkomanii, staramy się wskazać na kierunki zmian religijności i moralności młodych Polaków, a także przeanalizować związki między tymi dwoma wymiarami życia młodzieży w Polsce, a wykluczeniem społecznym. Dysponując analogicznymi danymi dla ogółu dorosłych Polaków, wskażemy na specyfikę religijności i moralności młodzieży na tle całej dorosłej populacji. Mamy oczywiście na względzie, że stosunek do religii nierzadko zmienia się w toku psychospołecznego rozwoju. Inaczej w tym wymiarze funkcjonują jednostki kształtujące swoją tożsamość, które dopiero wchodzą w dorosłość, a inaczej te, które osiągnęły stabilizację życiową. Niemniej porównywalne dane dla tej samej kategorii wiekowej respondentów realizowane na przestrzeni lat pozwalają na monitorowanie ewentualnych

Religijność wskazywana jest jako bardzo silny chroniący zachowań dewiacyjnych. Teoria zachowań problemowych pozwoliła na doprecyzowanie tych elementów które zwiększają skłonność młodego człowieka do podejmowania zachowań problemowych; należą do nich: system osobowości (struktura przekonań, wartości, postaw, system motywacyjny), system postrzegania środowiska (wzory postrzegania środowiska rodzinnego i środowiska rówieśniczego) i system zachowań (wzory zachowań w sytuacji problemowej). Zauważono bowiem, że większą skłonność do zachowań problemowych przejawiały te młode osoby, które: wysoko cenią sobie osobistą niezależność i dla których jest ona ważniejsza niż osiągnięcia, zwłaszcza osiągnięcia szkolne, ponadto osoby te wykazują większą tolerancję dla zachowań dewiacyjnych, dostrzegając w nich więcej pozytywnych niż negatywnych stron i mniejszą religijność^.

Podczas szkolenia poruszone będą następujące tematy:

Religia w systemie polskiej młodzieży

1. Młodzież – szczególna grupa społeczna
2. Wartości moralne młodzieży
3. Religijność i moralność młodych ludzi w Polsce
4. Religijność jako jeden z czynników chroniących przed wykluczeniem społecznym.

Celem szkolenia „Tutoring jako metoda rozwoju kompetencji społecznych młodzieży zagrożonej wykluczeniem społecznym” jest przedstawienie idei tutoringu, kim jest tutor oraz młodzież zagrożona społecznie oraz dlaczego to właśnie dzięki wspierającemu tutoringowi można skutecznie rozwijać kompetencje społeczne młodzieży zagrożonej wykluczeniem społecznym.